Theo suy nghĩ thông thường thì nhịn ăn để giảm cân với lý do rất dễ hiểu: đã ăn nhiều quá làm tăng cân nay nhịn ăn cho giảm cân. Không sai, nhưng nhịn ăn còn cho rất nhiều lợi ích khác mà lại an toàn, hiệu quả lại nhanh, đó là phòng bệnh và hỗ trợ điều trị các bệnh mạn tính.
CƠ CHẾ
Nhịn ăn có thể áp dụng trên bệnh cấp tính và mạn tính đều có lợi ích. Trên bệnh cấp tính (cảm cúm, nhiễm siêu vi …), bệnh nhân thường không muốn ăn. Nếu cố ăn thì càng khó chịu, nặng bụng, thậm chí ói ra, mệt mỏi hơn, làm bệnh càng nặng hơn. Tốt nhất là nên nhịn ăn (vẫn uống) một hoặc hai bữa. Cơ thể con người có khả năng tự điều chỉnh, do đó tự cải thiện sức khỏe, tự chữa bệnh. Khi bị bệnh cấp tính, phản ứng tự nhiên của cơ thể là tập trung năng lượng để trị bệnh, do đó cần ức chế một số cơ quan không cần hoạt động liên tục, trong đó bộ máy tiêu hóa ưu tiên bị tạm ngưng hoạt động, hậu quả là bệnh nhân chán ăn, ngửi thấy thức ăn muốn ói…, è cần phải tuân thủ phản ứng tự nhiên của cơ thể. Nói cách khác nên nhịn ăn nhưng vẫn có thể uống. Nhịn một vài bữa ăn không lo suy dinh dưỡng vì cơ thể luôn có nguồn dự trữ. Nếu bệnh nhân là người béo phì thì đây là dịp rất tốt để giảm cân, càng khỏe.
Còn trong bệnh mãn tính hay trên người bình thường, nhịn ăn có lợi gì? Cần biết rằng trong quá trình sống, ta luôn tiếp xúc với môi trường càng ngày càng độc hại (không khí, ăn uống), do đó chắc chắn cơ thề ít nhiều bị nhiễm độc, là nguồn gốc của bệnh tật. Trong thời gian nhịn ăn, ta ngưng nhập độc chất từ thực phẩm nhưng cơ quan giải – thải độc là gan và thận vẫn làm việc bình thường không nghỉ, số độc chất còn tồn trước khi nhịn ăn đươc tống xuất ra hết, cơ thể được thanh lọc – giải độc rốt ráo hơn. Nhịn ăn giúp bộ máy tiêu hóa được nghỉ ngơi gần như hoàn toàn, do đó giúp phục hồi toàn bộ niêm mạc của đường tiêu hóa, đã bị ít nhiều tổn thương trong quá trình tiêu hóa trước đây, từ đó giúp cho bộ máy tiêu hóa phòng chống lại rò rỉ các protein chưa được tiêu hóa hoàn toàn, đi xuyên qua niêm mạc ruột bị tổn thương, vào máu gây bệnh (bệnh lý tự miễn…). Nhịn ăn một thời gian giúp cải thiện hoạt động hệ tiêu hóa, giúp cơ thể ngăn chặn những tác nhân gây bệnh từ ăn uống. Nhịn ăn giúp cơ thể tự thanh lọc, khử độc rất hiệu quả. Khi nhịn ăn, thiếu năng lượng cung cấp từ bên ngoài, cơ thể phải sử dụng những nguồn năng lượng sẵn có, ưu tiên chọn nguồn mỡ – đường – đạm dư thừa, kể cả tế bào – mô viêm, bất thường… theo một cơ chế gọi là tự tiêu, tự phân (tiêu hóa, phân hủy). Cụ thể như chuyển hóa mỡ dự trữ, phóng thích những a xít béo tự do vào máu, đưa qua gan để tạo thành năng lượng. Khi lượng mỡ dự trữ được tiêu thụ càng nhiều thì nhiều chất độc hại đã bị ăn uống vào trong quá khứ, tích trữ trong những mô mỡ sẽ được phóng thích đưa vào máu, và đào thải ra ngoài cơ thể. Ngay cả những độc chất không tìm thấy trong thức ăn nhưng đã được cơ thể hấp thu từ môi trường xung quanh (qua đường hô hấp, qua da,…) như chất DDT, một vài chất thuốc trừ sâu cũng tích trữ tại mô mỡ và được loại khỏi cơ thể trong quá trình nhịn ăn (điều này đã được chứng minh bằng các xét nghiệm tìm thấy DDT trong phân, nước tiểu, của những người đang thực hành phương pháp nhịn ăn). Các chất đang dư thừa trong máu (đường ở bệnh nhân tiểu đường, cholesterol triglycerite ở bệnh nhân béo phì) được cơ thể ưu tiên tiêu thụ, nhờ vậy trong qúa trình nhịn ăn có thể ngưng hay giảm thuốc đang dùng, càng đỡ mệt do tác dụng phụ của thuốc. Ngoài ra các độc chất có sẵn trong cơ thể từ quá trình tiêu hóa thực phẩm như axit uric – gây bệnh gout, urê, NH3…(ứ đọng quá nhiều do ăn uống dư thừa chất đạm trong quá khứ) cũng được cơ thể “thanh toán” nhanh chóng, nhờ nhịn ăn. Các mô viêm có chứa đầy chất gây viêm có nguồn gốc từ đạm, các mụn nhọt đầy chất bã cũng bị tiêu thụ sạch sẽ ( nhịn ăn làm kháng viêm – giảm đau – tiêu trừ mụn nhọt rõ rệt). Thậm chí các khối U nhất là u lành, có chứa đầy đạm – mỡ – đường, đối với cơ thể là thứ ngoại lai, dư thừa cũng có thể bị ảnh hưởng do quá trình “tự tiêu – tự phân”. Nhịn ăn là một quá trình thanh lọc cơ thể, giải độc tự nhiên, do đó có kết quả rất tốt trên hệ thần kinh, trí óc minh mẫn, sáng suốt, giảm lo âu, ngủ ngon. Để nhịn ăn có hiệu quả cao, tránh các tai biến cần phải nắm vững phương pháp. Đó là nhịn ăn lần đầu nên nhịn ăn tập thể, trong một môi trường không khí trong sạch, luôn luôn có kết hợp luyện thở (tăng cường lượng oxy để thay thế phần nào thức ăn), thể dục nhẹ, tránh lao động nặng, stress và nhất là nên có một chuyên viên có kinh nghiệm hướng dẫn nhịn ăn, theo dõi và giúp đỡ, nhịn ăn nhưng không nhịn uống, uống kèm nước trái cây (juice fasting), thời gian nhịn ăn từ một đến ba ngày tùy bệnh lý, sức khỏe. Nhịn ăn những lần sau có thể nhịn lâu hơn nhưng luôn luôn phải có chuyên viên theo dõi sát để phòng tai biến.
CHỈ ĐỊNH (Khi nào nên nhịn ăn)
1/ Giảm cân: nhịn ăn là phương pháp giải quyết béo phì tốt nhất (nhanh, an toàn, không tốn tiền). Sau khi nhịn ăn 1 thời gian và cân nặng đã giảm, để duy trì kết quả phải theo 1 chế độ ăn đặc biệt (giảm bột đường dầu mỡ đạm…) và tập luyện thể dục tích cực.
2/ Hỗ trợ điều trị bệnh mạn tính: tiểu đường, huyết áp – tim mạch, cholesterol cao, thống phong (gout), viêm khớp mạn, ngoài da…
3/ Đang bệnh cấp tính mà không muốn ăn
4/ Thanh lọc – giải độc cơ thể: định kỳ hằng tháng – quý
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
1/ Suy dinh dưỡng
2/ Bệnh nặng
3/ Đang mang thai, trẻ em, già yếu
Các phản ứng có thể xảy ra trong lúc nhịn ăn
Nhức đầu: có thể kèm theo đau lưng
Chóng mặt, thường xảy ra lúc mới đầu nhịn ăn hoặc lúc đang nằm mà dậy đột ngột
Mạch: có thể thay đổi rất nhiều trong thời gian nhịn ăn, thình lình mỗi phút 120 nhịp hoặc có khi xuống còn 40 nhịp
Sự thèm ăn: trong ngày đầu nhịn ăn thì chưa có gì khó chịu lắm, đến ngày thứ 2 thì sự thèm ăn trở nên khẩn thiết hơn, nhưng đến ngày thứ 3 thì giảm xuống rất nhiều hay có khi không thèm ăn nữa. Đặc biệt những người “xấu máu đói”, than van, xót xa, bủn rủn, đau bụng, sôi bụng, buồn nôn, nhức đầu, choáng váng mặt mày, chân tay rời rã, lạnh… những triệu chứng này y hệt những cảm giác của người nghiện ma tuý lên cơn khi thiếu thuốc. Nếu người bệnh kiên nhẫn nhịn ăn trong ít hôm thì sự khó chịu sẽ giảm bớt.
Lưỡi và hơi thở: trong suốt thời gian nhịn ăn thì phần lớn lưỡi có bợn dơ và từ từ giảm bớt và hết khi sự thèm ăn thật sự trở lại, hơi thở cũng nặng mùi và cũng trở thành sạch khi sự thèm ăn trở lại. Cơ thể càng nhiều độc tố thì hơi thở càng có mùi và lưỡi đóng bợn nhiều hơn.
Cảm giác lạnh :rét run
Sốt thường ở người phàm ăn, thường nhẹ, chấm dứt nhanh
Giấc ngủ: thường chỉ ngủ được 3-4h do căng thẳng thần kinh, lạnh chân (dùng 1 túi chườm nóng áp vào chân), thực sự người nhịn ăn không cần phải ngủ nhiều. Đặc biệt nhịn ăn cũng là 1 phương pháp chữa lành bệnh mất ngủ (ở người bệnh mất ngủ)
Đau thượng vị: ở những người bệnh dạ dày, có thể tăng lên trong 3 ngày đầu nhịn ăn
Mụn đỏ ngoài da, các chứng viêm nhiễm dường như nặng lên trong những ngày đầu
Tăng tiết dịch ở mũi, xoang, họng, tử cung, ruột già
Tay chân nhức mỏi: thường về đêm
Buồn nôn, đầy hơi
Hồi hộp: do nhiều hơi trong ống tiêu hoá, do lo sợ hay làm việc mệt nhọc
và cách khắc phục PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ
Nhịn ăn là 1 phương pháp thanh lọc, tẩy lọc trong cơ thể 1 cách tự nhiên không cần dùng thuốc, vì là 1 biến cố bất thường xảy ra trong 1 quá trình quen sống theo tập quán – quán tính (sống là phải ăn, ăn liên tục), do đó có thể xảy ra 1 số phản ứng khó chịu ít nhiều, nhưng thường không kéo dài, có thể ngừa – hạn chế tối đa:
LƯU Ý: Các phản ứng nêu trên không xảy ra cùng lúc trên tất cả bệnh nhân mà là thay đổi, người có người không, nếu có chỉ 1 vài phản ứng chứ tất cả khó chịu kể trên cùng ập đến trên 1 bệnh nhân tại cùng 1 thời điểm.
Để phòng ngừa, hạn chế các phản ứng khi nhịn ăn nên:
– Nhịn ăn tập thể: đặc biệt là lần đầu tiên, trong 1 tổ chức có kinh nghiệm
– Nhiều đợt: đợt đầu tiên nên ngắn hạn (1-3 ngày)
– Trong 1 môi trường không khí thoáng đãng, sạch sẽ, (biển, núi rừng, nông thôn…)
– Tạm ngưng tất cả công việc và tư việc
– Tập thể dục nhẹ nhàng nhất là tập thở bụng (là bí quyết để vượt qua các khó chịu nếu có do nhịn ăn)
T1: tinh thần, tâm lý, tâm linh liệu pháp: giữ tâm trí hoàn toàn nghỉ ngơi, bình an, yên tâm do hiểu biết tác dụng của phương pháp nhịn ăn. Thiền định, tĩnh tâm, niệm phật, đọc kinh,… rất có lợi cho tinh thần bình an
T2: thực phẩm liệu pháp: không ăn bất cứ thứ gì, chỉ uống nước vừa đủ ( khi có cảm giác khát nước), thường có thể uống nước ép trái cây (juice fasting): nước chanh mật ong, nước dừa xiêm, nước mía…
T4 thuốc liệu pháp: tạm ngưng tất cả các thuốc đang dùng (hay giảm liều) vì hệ thần kinh trở nên nhạy bén mẫn cảm hơn với tác dụng của thuốc, nhưng phải theo dõi thật sát các dấu hiệu sinh tồn để kịp thời xử lý. Có thể dùng các phương pháp không dùng thuốc như xoa bóp, chườm nóng…
– Luôn giữ ấm cơ thể
Không tin vào phép nhịn ăn mà còn lo sợ
Người gầy quá mức: không nên nhịn ăn dài ngày, chỉ có thể nhịn 1-2 ngày
Những bệnh nhân cực kỳ suy yếu thì nhịn ăn ngắn hạn chỉ uống nước trái cây (juice fasting ), có thể đem lại nhiều sự cải thiện triệu chứng (giảm đau đớn vật vã, kéo dài thêm thời gian sống)
KẾT LUẬN
Các phản ứng xảy ra thường thoáng qua có thể chịu đựng được. Để hạn chế các phản ứng khó chịu có thể áp dụng liệu pháp 4T:
Ths.Bs. Quan Vân Hùng Phó Giám đốc Trung tâm Y võ & Dưỡng sinh
THẬN TRỌNG: cần theo dõi thật sát các đối tượng thực hành phương pháp nhịn ăn:
Cơ thể con người chắc chắn bị nhiễm độc trong quá trình sống (từ không khí, thực phẩm, thuốc…), hậu quả tất yếu là suy giảm sức đề kháng, là điều kiện tốt để mọi bệnh tật phát sinh, bệnh khó chữa, nguy cơ tái phát cao. Điều trị dù bằng bất cứ liệu pháp nào cũng ít hiệu quả. Do đó thanh lọc cơ thể – tẩy độc toàn thân là hết sức cần thiết để ngừa bệnh, để hỗ trợ điều trị. Và phương pháp thanh lọc tuyệt vời nhất chính là nhịn ăn, mấu chốt thành công là nhịn ăn đúng cách, được hướng dẫn bởi vị thầy nhiều kinh nghiệm.