Đặc điểm thực vật của lá tía tô
Tía tô là loại cây thân thảo hàng năm, phân nhánh tự do với chiều cao từ 60 – 90 cm. Thân cây có hình vuông với các góc tù, có đường kính 0.5 – 1.5 cm và toàn thân có lông.
Lá cây mọc đối xứng nhau, có chiều dài 7 – 12 cm và rộng từ 5 – 8 cm. Lá thường giảm dần kích thước từ dưới lên trên. Mép lá có răng cưa và được bao phủ bởi lông nhám. Cuống lá dài. Lá có màu tím ở mặt dưới, đôi khi tím ở cả hai mặt. Ở loại khác, lá cây có màu xanh lục hoặc nâu.
Hoa mọc thành cụm có tổ chức dọc theo thân cây. Hoa thường ở đầu cành vào cuối mùa hè. Đài hoa dài khoảng 3 mm, tràng hoa dài 4 – 5 mm với môi dưới dài hơn phần trên. Hoa nhỏ, hình chuông, có màu trắng hoặc tím.
Quả hình cầu, được bao bọc trong đài hoa, có đường kính từ 1 – 2 mm. Quả có màu nâu đen hoặc nâu xám. Khi chín, quả tách mở lộ hạt bên trong. Hạt hình cầu, cứng hoặc mềm, có màu xám, nâu, nâu sẫm hoặc trắng.
Một số nghiên cứu chỉ rõ, cứ 100 gram cây tía tô chữa các thành phần hóa học sau:
Calo: 37 calo
Carbonhydrate: 7 gram
Chất đạm
Khoáng chất: Có khoảng 23% canxi
Vitamin C: 43%
Tùy thuộc vào bộ phận mà dược liệu chứa các thành phần khác nhau như:
Hạt tía tô: Chứa 38 – 45% lipid, đặc biệt là acid alpha – linoleic (acid béo chưa bão hòa). Ngoài ra, dược liệu còn chứa các thành phần khác như quercetin, luteolin và axit rosmarinic,…
Lá tía tô: 0.2% tinh dầu chứa các thành phần hóa học như xeton, furan, aldehyde, axit caffeic, axit rosmarinic, flavonoid hoặc hydrocarbon,…
Lá tía tô phơi khô có tác dụng gì
Cây tía tô hay còn gọi là é tía, tử tô là một trong những loại rau thơm được sử dụng phổ biến tại nước ta. Không những được sử dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm mà tía tô còn là một vị dược liệu trong nền Y học cổ truyền của nhiều quốc gia. Vậy lá tía tô khô chữa bệnh gì?
Theo đông y tía tô có tính ấm, đi vào 2 kinh phế, tỳ, toàn thân cây tía tô từ lá, rễ, cành đều có thể dùng làm thuốc. Tía tô được xếp vào nhóm phát tán phong hàn, làm cho ra mồ hôi, trừ ho, hen, đờm xuyễn, tê thấp, cải thiện hệ tiêu hóa, giảm đau, giải cảm mạo….
Lá tía tô giải cảm mạo, cảm lạnh
Dùng lá tía tô nấu nước hoặc bột tía tô hãm nước sôi uống nóng. Sau khi uống xong đi đắp chăn cho ra mồ hôi. Cách này có thể dùng cho cả trẻ nhỏ và người già.
Nấu cháo tía tô giải cảm: nấu cháo gà, hoặc cháo trứng sau múc ra bát, thêm tía tô rồi ăn khi còn nóng, để cho mồ hôi thoát ra.
Xông tía tô, ngâm chân bằng nước tía tô: dùng bột tía tô hoặc lá tía tô tươi, thêm tinh dầu hoặc các loại lá khác làm thành nồi nước xông hoặc dùng để ngâm chân.
Lá tía tô chữa trị bệnh gút
Bệnh gút là một dạng của viêm khớp do tình trạng lắng đọng các tinh thể acid uric tại các khớp xương gây phản ứng xưng, viêm, đau. Khi phát hiện tình trạng acid uric máu tăng cao hoặc bệnh gút người bệnh thường phải lựa chọn các sản phẩm chống viêm, giảm đau từ Tây y để tạm thời đẩy lùi các cơn đau đớn.
Tuy nhiên các biện pháp điều trị bằng Tây y ngày càng có nhiều bất cập do đó các phương pháp điều trị bệnh gút bằng Đông y đặc biệt được quan tâm. Trong số đó phải kể đến cây tía tô Nhật giống Perilla frutescens qua nghiên cứu của các giáo sư tiến sĩ Tsutomu Nakanishi, Masatoshi Nishi, Akira Inada, Hiroshi Obata, Nobukazu Tanabe, thuộc khoa Dược, Đại học Setsunan, Hirakata, Osaka và Phòng Nghiên cứu và Phát triển, Gunze Limited, Ayabe, Kyoto, Nhật Bản được công bố vào năm 1990.
Theo kết quả nghiên cứu được thực nghiệm các nhà khoa học Nhật Bản đã đi tới kết luận: Cây tía tô Nhật giống perilla frutescens có tác dụng đẩy lùi bệnh gút hiệu quả như sử dụng thuốc Allopurinol trong điều trị bệnh gút, và hiệu quả nhất trong 143 loài dược liệu hiện nay.
Ngoài ra cây tía tô cũng có tác dụng lợi tiểu, kích thích hệ bài tiết từ đó giúp tăng cường đào thải acid uric ra ngoài.
Người bệnh gút chỉ cần hãm 5 – 10 gam bột lá tía tô khô với 200 – 400 ml nước nóng già như trà mạn, uống nóng, uống cả xác để đạt hiệu quả cao nhất. Ngày uống 2 – 3 ly sau ăn.
Dùng lá tía tô tươi hoặc bột tía tô trộn với nước ấm để đắp vào vị trí các khớp viêm, đau sẽ làm giảm nhanh chóng cơn đau nhức, viêm tấy đỏ trong các đợt gút cấp.
Hoặc dùng bột tía tô hãm uống thay trà mạn hàng ngày giúp người bệnh xua tan tâm lý bệnh tật.
Theo nghiên cứu từ các chuyên gia y tế thuốc đại học Hanseo và đại học Donguk Hàn Quốc được công bố vào năm 2009 cho thấy các hoạt chất từ cây tía tô có tác dụng ngăn ngừa béo phì, kiểm soát cân nặng, cải thiện chức năng gan, thận, ức chế chứng xơ cứng động mạch do chế độ ăn nhiều chất béo gây ra, giảm hình thành lipid máu, điều hòa đường huyết.
Tía tô làm đẹp da, trị nám, tàn nhang, mụn nhọt, dị ứng
Nhiều chị em mách nhau cách dùng bột lá tía tô khô trộn sệt với sữa tươi không đường đắp mặt nạ 2 -3 lần/tuần giúp làm sáng da, trị các vết thâm nám, mụn tàn nhang hiệu quả; hoặc dùng bột lá tía tô làm nước xông mặt, rửa mặt có tác dụng làm đẹp da.
Tía tô hỗ trợ điều trị các chứng bệnh về đường tiêu hóa
Lá tía tô có tác dụng giải ngộ độc đạm cua cá, hiệu quả. Ngoài ra nhiều nghiên cứu còn cho thấy trong cây tía tô có chứa các hoạt chất chống viêm, giảm sự gia tăng acid dạ dày, chống tăng sinh nấm đại tràng.