Tác Dụng Thật Của Nhụy Hoa Nghệ Tây / TOP 10 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 3/2023 # Top View

Nhụy hoa nghệ tây còn gọi là vàng đỏ vì nó đắt như vàng và màu sắc đặc trưng của nó là màu đỏ. TheoPGS. TS BS Nguyễn Thị Bay (Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM), sở dĩ nhụy hoa nghệ tây có giá rất đắt là vì:

Giá của nhụy hoa nghệ tây khá đắt đỏ (Nguồn: Internet)

Trong 1 hoa có rất ít nhụy (khoảng 4 nhụy).

Thu hoạch bằng tay nên mất nhiều công sức.

Để có được 1kg nhụy hoa nghệ tây cần 170.000 hoa (khoảng 68kg hoa) và phải mất trên 40 giờ để hoàn thành.

Hơn nữa, nhụy hoa nghệ tây được nghiên cứu là một gia vị có dược tính, sử dụng nhiều trong các món ăn, món bánh để làm tăng sự “hoàn hảo” cho món ăn.

Tác dụng của nhụy hoa nghệ tây

Bác sĩ Bay cho biết, ở thời bà Cleopatra, bà đã dùng nhụy hoa nghệ tây để dưỡng sắc đẹp, cùng với sự đồn thổi của nhiều người về tác dụng của nó nên nhiều công trình nghiên cứu đã vào cuộc để đánh giá tác dụng của nhụy hoa nghệ tây. Khi nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và trên động vật, người ta nhận thấy rằng nó có một số tác dụng sau đây:

Giảm suy giảm trí nhớ ở bệnh nhân Alzheimer.

Giúp đầu óc linh hoạt, tập trung hơn.

Nhụy hoa nghệ tây có thành phần saffron, thành phần này có tác dụng trên tế bào ung thư trong phòng thí nghiệm. Do đó, người ta nhận thấy thực phẩm này có triển vọng trong hỗ trợ chống ung thư.

Giảm rối loạn hành kinh, giảm đau ở phụ nữ.

Tốt cho tim mạch, ức chế hoạt động của gốc tự do.

Cải thiện thị lực, lưu thông máu huyết, nuôi võng mạc tốt hơn nên mắt sáng hơn.

Trị sẹo và nám do mụn để lại, đồng thời giảm sự tăng tiết bã nên ngừa mụn.

Trị thâm quầng mắt, sáng da.

Khi nghiên cứu trong phòng thí nghiệm người ta nhận thấy nhụy hoa nghệ tây có những tác dụng như trên. Vậy nếu áp dụng ra ngoài thực tiễn trên người thì liệu những tác dụng này có còn hay không?

Tác dụng thực sự của nhụy hoa nghệ tây đối với người

Bác sĩ Bay cho biết, mặc dù nhụy hoa nghệ tây được nghiên cứu có những tác dụng như trên nhưng đó chỉ là những nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, nó chỉ mang tính chất có triển vọng lớn đối với sức khỏe con người trong tương lai. Hơn nữa, nếu muốn nhận lại những tác dụng trên thì phải dùng trong thời gian dài (khoảng 6 – 8 tháng) mà loại thực phẩm này lại rất đắt.

Hiện nay, FDA (Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ) vẫn chưa có khuyến cáo nào về việc sử dụng nhụy hoa nghệ tây trong y học. Hơn nữa, loại thực phẩm này cũng không có trong bảng dược liệu thông thường của Đông y Việt Nam.

Nhụy hoa nghệ tây dùng liều cao cũng có thể gây tác dụng phụ (Nguồn: Internet)

Bác sĩ Bay cũng cho biết, qua một số nghiên cứu, người ta nhận thấy sử dụng nhụy hoa nghệ tây quá liều có thể gặp một số tác dụng phụ. Cụ thể, sử dụng liều cao trên 5g mỗi ngày sẽ gặp triệu chứng vàng mắt, vàng da, chóng mặt, rối loạn giấc ngủ,…Sử dụng liều lượng trên 20g thậm chí có thể gây tử vong. Chính vì vậy, bạn cần thận trọng hơn khi sử dụng loại thực phẩm này.

Một số lưu ý khi dùng nhụy hoa nghệ tây

Vì nhiều lời đồn thổi về tác dụng của nhụy hoa nghệ tây rất tốt nên ngoài thị trường sẽ có nhụy hoa nghệ tây giả được tẩm ướp màu đỏ giống thật. Do đó, nếu muốn dùng hoa nghệ tây bạn nên tìm mua của những công ty uy tín, được kiểm định chất lượng.

Phụ nữ mang thai hoặc bị rối loạn nội tiết tố thì không nên dùng nhụy hoa nghệ tây dù ở liều rất thấp.

Nhìn chung, nhiều công trình nghiên cứu cũng đã vào cuộc để thử nghiệm tác dụng của nhụy hoa nghệ tây. Tuy nhiên, vẫn chưa có bằng chứng nào thực sự được công bố. Mặc khác, loại thực phẩm này có giá thành “đắt đỏ”, nếu muốn phát huy tác dụng bạn cần sử dụng lâu dài, vì vậy hãy xác định bạn có đủ điều kiện để sử dụng nó. Nếu không bạn có thể sử dụng nhiều loại thảo dược khác rẻ tiền hơn mà tác dụng cũng không kém gì nhụy hoa nghệ tây.

Bạn có thể nghe lại phần tư vấn của bác sĩ Nguyễn Thị Bay tại audio bên dưới:

1. Nhụy hoa nghệ tây (Saffron) là gì?

Saffron là gì?

Saffron là tên gọi của một loại gia vị được sản xuất từ nhụy hoa nghệ tây, mỗi năm chỉ nở một lần vào cuối tháng 10 và đầu tháng 11. Loài cây này thích ứng tốt với loại khí hậu mùa hè nóng và khô của những quốc gia như Iran, Hy Lạp, Maroc và Kashmir.

Nói đến Saffron, có lẽ điểm đầu tiên mà người ta ấn tượng chính bởi cái giá cao ngất ngưởng của chúng. Nguyên nhân đầu tiên khiến loại gia vị này trở nên đắt nhất thế giới phải kể đến là công đoạn sản xuất và thu hoạch công phu của sản phẩm.

Nhụy hoa nghệ tây khi thu hoạch rất khó khăn cũng như tốn nhiều công sức trồng trọt. Mỗi mùa thu, hoa nghệ tây chỉ nở rộ trong vài tuần. Ngay lúc đó, những nhà sản xuất nghệ tây sẽ tập trung vào vụ thu hoạch, hái những bông hoa vào sáng sớm. Sau đó, họ nhẹ nhàng lấy nhuỵ hoa đem đi làm khô.

Mỗi cây hoa nghệ tây chỉ có 4 hoa, mỗi bông hoa có 3 nhụy, vì vậy phải mất 11.000 đến 17.000 bông hoa nghệ tây mới sản xuất ra được 1 kg thành phẩm cuối cùng. Chính vì những lý do đó, Saffron được coi là một trong những loài hoa đắt nhất thế giới (gần 700 triệu đồng/kg).

Thành phần trong Saffron

Nhụy hoa nghệ tây có rất nhiều vitamin Acó công dụng giảm tốc độ lão hóavà tăng cường sự đàn hồi, mềm mại của da. Không những vậy, vitamin A này còn đóng vai tròbảo vệ, giảm tình trạng da bị mụn và kiểm soát chất nhờn trên da.

Bên cạnh đó, nhụy hoa nghệ tây còn chứa các vitamin khác như B1, B2, B3, B6 và vitamin B9. Các vitamin nhóm B giúp da loại bỏ độc tố, nhờ đó hạn chế tổn thương hay mụn.

Mặt khác, nghệ tây cũng chứa vitamin C. Nó giúp thúc đẩy quá trình hình thành collagen, loại bỏ các dấu hiệu như thâm, nám, tàn nhang khiến làn da trắng sáng.

Chất khoáng mangan có trong nhụy hoa nghệ tây giúp điều chỉnh lượng đường huyết, chuyển hóa carbohydrate và hấp thụ canxi. Sắt có công dụng thanh lọc máu. Loại ion này kết hợp với vitamin B6 giúp hình thành các tế bào hồng cầu và đảm bảo các dây thần kinh hoạt động như bình thường.

Nhụy hoa nghệ tây giúp bổ sung kali và magie, đóng vai trò như một chất điện phân trong dịch cơ thể. Nếu hàm lượng của chúng trong cơ thể quá thấp, bạn sẽ có nguy cơ cao bị chuột rút.

2. Công dụng của nhụy hoa nghệ tây

Có khá nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, gia vị nghệ tây có nhiều công dụng với sức khỏe.

Nghiên cứu đăng tải trên Eurekalert chỉ ra rằng gia vị nghệ tây có tác dụng ngăn chặn các tác động của một loạt các hợp chất hóa học có khả năng gây ra căn bệnh ung thư và khôi phục các chất chống oxy hóa có tác dụng ức chế các tế bào ung thư.

Trước đó, cũng đã có nhiều nghiên cứu cho thấy lợi ích của nhụy hoa nghệ tây có công dụng chống lại trầm cảm, bệnh mất trí nhớ, hay đóng vai trò như một chất chống oxy hóa.

Nhụy hoa nghệ tây còn có công dụng như: tạo giấc ngủ ngon, hỗ trợ điều trị chứng xơ vữa động mạch, giảm ho, giảm đau, chống hói đầu và chống đầy hơi bao tử.

Và gần đây nhất là việc chị em rỉ tai nhaucông dụng làm đẹp của Saffron.

Theo đó, trong saffron có một loạt các loại thành phần hóa học như vitamin A, đồng, kali, sắt, kẽm, axit folic, và một số loại sắc tố tan trong dầu như alpha-carotene, beta-carotene… Những thành phần này kết hợp với nhau tạo thành mùi vị, màu sắc, hương thơm đặc biệt của nghệ tây và có tác dụng đến sức khỏe, làn da người dùng.

Nói riêng về làm đẹp, Saffron được dùng như 1 thành phần của các loại mặt nạ khi có tác dụng giảm sắc tố, làm sáng da, đặc biệt là vùng da mặt và quầng thâm dưới mi mắt, cũng như làm mờ sẹo, vết thâm.

Ngoài ra, nhụy hoa nghệ tây còn có tác dụng dưỡng và làm giảm khô da: một trong những tác dụng đáng giá nhất của saffron chính là khả năng chống oxy hóa, chống vi khuẩn. Sử dụng mặt nạ húng quế và saffron sẽ có tác động tích cực lên những vùng da khô và nhiều mụn.

3. Cách dùng hoa nghệ tây chăm sóc sức khỏe, sắc đẹp

Vì là một loại gia vị, nên saffron có rất nhiều cách dùng khác nhau, nhưng cách dùng tốt nhất phải kể đến là pha trà và dùng để đắp mặt nạ.

Dùng pha trà Saffron

Cách dùng này giúp ngủ ngon, tinh thần được cải thiện chỉ sau vài ngày sử dụng. Bên cạnh đó, các chứng rối loạn kinh nguyệt, căng thẳng mệt mỏi cũng được cải thiện một cách đáng kể.

Ngoài ra bạn có thể cho thêm vào bình một ít nụ hồng khô để tăng thêm độ thơm và đậm đà.

Dùng đắp mặt nạ

Saffron kết hợp với mặt nạ dưỡng da sẽ giúp làn da trẻ hóa, ngăn ngừa các chất oxy hóa, giúp làn da ngày càng căng mịn, bóng bẩy và có xu hướng trẻ hóa.

Cách pha trà:

Cho 1000ml – 1500ml (70-80 độ) nước nóng vào ấm.

Thêm 5 – 7 cọng nhụy nghệ tây saffron và chờ trong vòng 10 đến 15 phút.

Cách làm mặt nạ trộn:

Lấy cục nước đá nghiền 3 đến 5 sợi saffron thành 1 dung dịch đặc.

Rửa sạch và đắp lên mặt trong vòng 15 đến 20 phút.

Nếu bạn thuộc tuýp người thường xuyên đọc báo trên mạng xã hội thì chắc hẳn bạn đã từng nghe qua cụm từ “Saffron, nhụy hoa nghệ tây”, một cụm từ đang rất HOT trên Google. Các hội bàn tán xôn xao các nhóm fanpage về sức khỏe, thậm chí là các kênh truyền thông, báo chí và tất nhiên đây là một trào lưu mới trong cộng đồng những bà mẹ bỉm sữa.

Saffron là gì? Lịch sử và Nguồn gốc của nó?

Theo Wikipedia, nhụy hoa nghệ tây là một loại gia vị được sản xuất từ ​​lá cây của cây nghệ tây, có thể dài tới 20-30 cm (8-12 in) và ra đến bốn bông hoa; Mỗi bông hoa có ba màu đỏ thẫm tuyệt đẹp, có nguồn gốc từ Hy Lạp hoặc Tây Á và lần đầu tiên được trồng ở Hy Lạp.

Là một loài thực vật đơn lá di truyền, nó dần dần lan rộng khắp lục địa Á-Âu và sau đó được đưa vào Bắc Phi, Bắc Mỹ và một phần của Châu Đại Dương.

Nghệ tây là một trong những loại gia vị đắt nhất trên thế giới tính theo khối lượng, chúng chủ yếu được dùng làm gia vị và tạo màu cho các món ăn khác nhau.

Saffron có hương vị và mùi thơm giống cỏ, và chứa nhiều loại hóa chất như picrocrocin và chất du bên trong. Nó cũng có một crocin màu carotenoid, mang lại màu vàng rực rỡ cho thực phẩm và hàng dệt may.

Nghệ tây đã được ghi vào lịch sử và là nguồn cảm hứng cho thực vật học vào thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên, và việc buôn bán và sử dụng nó đã được con người sử dụng trong hơn bốn triệu năm.

Hiện nay, Iran là quốc gia chiếm hơn 90% sản lượng saffron trên toàn thế giới do chất lượng tốt nhất.

Thành phân hóa học của nhụy hoa nghệ tây

Nhụy hoa nghệ tây có nhiều vitamin A có tác dụng làm giảm tốc độ lão hóa và tăng cường độ đàn hồi, mềm mại cho làn da. Không chỉ vậy, vitamin A này còn đóng vai trò bảo vệ, làm mờ vết thâm và kiểm soát bã nhờn trên da.

Saffron chứa nhiều vitamin tốt cho sức khỏe

Bên cạnh đó, nhụy hoa nghệ tây còn chứa các loại vitamin khác như B1, B2, B3, B6 và vitamin B9. Các vitamin nhóm B giúp da thải độc từ đó hạn chế tình trạng tổn thương hay nổi mụn.

Mặt khác, saffron còn chứa vitamin C. Nó giúp thúc đẩy quá trình hình thành collagen, loại bỏ các dấu hiệu như thâm, nám, tàn nhang giúp da trắng sáng.

Saffron chứa nhiều khoáng chất

Khoáng chất mangan trong nghệ tây giúp điều chỉnh lượng đường trong máu, chuyển hóa carbohydrate và hấp thụ canxi. Sắt được sử dụng để lọc máu. Loại ion này hoạt động cùng với vitamin B6 để giúp hình thành các tế bào hồng cầu và đảm bảo rằng các dây thần kinh hoạt động tốt.

SAffron giúp bổ sung kali và magiê, hoạt động như một chất điện giải trong chất lỏng cơ thể. Nếu hàm lượng của chúng trong cơ thể quá thấp, bạn sẽ có nguy cơ cao bị chuột rút.

Phân biệt 5 loại saffron khác nhau

Nhụy hoa nghệ tay saffron được chia thành 5 loại: Negin, Sargol, Pushali, Bunch, Konji.

Negin là loại sang trọng nhất trong số đó – đó là những nhị hoa tốt nhất đã loại bỏ đầu nhụy để có chất lượng tuyệt vời. Nhưng nhìn chung chúng không khác nhau lắm.

Saffron là hoa nghệ tây. Mỗi cây nghệ tây chỉ có 4 bông hoa, mỗi bông hoa có 3 nhụy.

Để thu hoạch nghệ tây, mỗi bông hoa phải được hái bằng tay, để có được 1 kg nghệ tây, bạn phải chọn từ 11.000 đến 17.000 bông hoa nghệ tây và mất khoảng 40 giờ trong điều kiện bình thường.

Có 5 loại saffron, mỗi loại có giá khác nhau, tùy theo chất lượng và dao động từ 1.100 – 11.000 USD / kg (khoảng 25 – 250 triệu đồng / kg), khiến saffron trở thành loại gia vị đắt nhất thế giới. làm cho. .

Giá trị dinh dưỡng trong 100g Saffron là gì?

8 Công dụng của Saffron đối với sức khỏe con người

1.Tăng cường sức khỏe tim mạch

Nghiên cứu khoa học và đã chỉ ra rằng trong nghệ có phân giúp con người tăng cường sức khỏe tim mạch. Saffron còn chứa nhiều chất chống oxy hóa rất tốt cho máu và tim mạch. Crocetin trong nghệ tây giúp kiểm soát lượng cholesterol trong máu, giảm thiểu nguy cơ xơ vữa động mạch.

2. Ngăn ngừa ung thư

Trong nhụy hoa nghệ tây có chứa một hợp chất gọi là crocin, đây là chất tạo ra màu vàng của nghệ tây. Crocin có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư; thông qua việc kích hoạt quá trình apoptosis (chết tế bào). Không chỉ vậy, crocin còn kích thích sự hình thành của tế bào lympho (tế bào miễn dịch giúp tiêu diệt tế bào ung thư).

3. Tăng trí nhớ cho não

4. Điều trị trầm cảm

Nhụy hoa nghệ tây Saffron được đánh giá là có tác dụng chữa bệnh trầm cảm ở người. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng tác dụng của Saffron có thể so sánh với tác dụng của các loại thuốc chống trầm cảm mà bác sĩ kê cho bệnh nhân.

5. Điều trị rối loạn tiêu hóa

Nghiên cứu cho thấy đặc tính chống oxy hóa của crocin và safranal có trong nghệ tây giúp ngăn ngừa tổn thương niêm mạc dạ dày, giảm viêm loét dạ dày.

6. Tăng cường thị lực

Nhiều nghiên cứu từ các nhà khoa học cho thấy, bổ sung Saffron vừa đủ giúp mắt cải thiện ổn định lâu dài chức năng võng mạc ở người bị thoái hóa điểm vàng. Tác dụng của nhụy hoa nghệ tây Saffron này đến từ 2 chất crocin và crocetin.

7. Giúp cơ thể loại bỏ kháng insulin

Kháng insulin là tình trạng ở nhiều người mắc bệnh tiểu đường, do cơ thể phản ứng dưới mức bình thường của hormone insulin. Và crocetin trong Saffron là một hợp chất có thể giải quyết vấn đề này.

Các đặc tính chống oxy hóa và chống viêm của crocetin giúp giảm bớt sự thiếu hụt insulin. Từ đó, ngăn ngừa và giảm thiểu bệnh tiểu đường.

8. Cải thiện hội chứng tiền kinh nguyệt

Trong Saffron có chất ảnh hưởng đến chất dẫn truyền thần kinh serotonin, và đây cũng là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của thời kỳ tiền kinh nguyệt.

Hướng dẫn sử dụng Saffron

Saffron pha nước uống

Bước 1: Lấy một lượng nhỏ 4-5 sợi Saffron trong gói, pha với 20ml nước ấm hoặc sữa. Đảo đều tay và để ngấm khoảng 20 phút.

Bước 2: Sau 20 phút chúng ta có thể bắt đầu sử dụng. Bạn có thể uống trực tiếp hoặc thêm hỗn hợp này vào công thức của bạn. Ngoài ra, Saffron còn có thể làm tăng hương thơm cho các món ăn, thức uống, thêm hương vị và màu sắc phong phú. Sử dụng Safron để đắp mặt làm đẹp cho phụ nữ. 1g nghệ tây pha với nước uống có thể dùng trong 1 tháng cho 1 người. (Không nên quá 9g / tháng).

Mua Saffron ở đâu tại Việt Nam (HCM, Hà Nội)

Hình ảnh về Saffron

Nhụy hoa nghệ tây hay saffron hiện đang tạo nên cơn sốt ở Việt Nam. Loại gia vị được xem là đắt nhất thế giới này được tin là có nhiều công dụng ‘thần kỳ’ lên sức khoẻ. Thế nhưng loại nhụy hoa này có tác dụng thật sự hay không? Hay chỉ là chiêu thổi phồng của người bán hàng.

Nhụy hoa nghệ tây hay saffron được lấy từ nhụy hoa của cây nghệ tây (có tên khoa học là Crocus sativus L.). Loài hoa này có nguồn gốc từ Hy Lạp và một số vùng ở tây nam Châu Á. Mỗi bông hoa nghệ tây sẽ có 3 nhụy hoa màu đỏ thắm. Do có màu đỏ rất đẹp nên nhụy hoa nghệ tây được sử dụng như một loại gia vị và màu thực phẩm.

Một trong những khả năng nổi bất nhất của saffron đó chính là trị chứng bệnh trầm cảm. nhụy hoa nghệ tây được tin là có khả năng hỗ trợ giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm ở mức độ nhẹ đến vừa. Một nghiên cứu từ Iran đã thử nghiệm điều này lên 40 tình nguyện viên. Họ chia những người này ra thành 2 nhóm.

Nhóm đầu tiên được cho uống viên nhộng nhụy hoa. Còn nhóm thứ hai được cho uống viên nhộng chứa giả dược. Kết quả là sau 6 tuần thì những người ở nhóm có điểm tốt hơn hẳn trong thang đánh giá mức độ trầm cảm. Và điều đặc biệt là không có bất kỳ phản ứng phụ nào.

Một số nghiên cứu khác của Iran cho thấy nhụy hoa nghệ tây hiệu quả ngang với các loại thuốc trị trầm cảm phổ biến. Chẳng hạn như imipramine và fluoxetine .

Như đã nói đến trong phần lịch sử ở trên. Nữ hoàng Cleopatra thường hay uống nước pha saffron trước khi tiếp xúc với nam giới. Vì bà tin rằng loại nước này có thể làm tăng hứng thú chuyên chăn gối. Và đây không phải là câu chuyện thần thoại. Mà khoa học đã chứng minh được điều này.

Trong một nghiên cứu , một nhóm 20 người đàn ông bị rối loạn cương dương đã được cho uống saffron liều cao. Sau 10 ngày thì những người này cải thiện được đáng kể khả năng cương cứng. nhụy hoa nghệ tây làm tăng hình thái cũng như độ di động của tinh dịch. Tuy nhiên, loại nhụy hoa này lại không có tác động gì lên số lượng tinh trùng.

3. Giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS)

Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) là các triệu chứng khó chịu về thể chất lẫn tinh thần. Thường xảy ra khoảng 1-2 tuần trước khi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt và kết thúc khi có kinh. Các triệu chứng về thể chất bao gồm đau bụng, đau ngực, đau đầu, sưng ở nhiều nơi trên cơ thể. Về tinh thần thì buồn chán, dễ cáu gắt và khó tập trung.

Là một loại gia vị được dùng trong nhiều nền ẩm thực. Thế nhưng saffron không hề kích thích ăn ngon miệng hơn. Mà còn ngược lại. nhụy hoa nghệ tây còn làm giảm cảm giác thèm ăn. Qua đó giúp chúng ta ắn ít đi và giảm cân hiệu quả.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến béo phì đó là thói quen ăn vặt. Ăn vặt dù ít nhưng thường xuyên sẽ làm tăng lượng calories hấp thụ trong một ngày. Khiến nhiều người tăng cân liên tục. Ăn vặt không chỉ là thói quen mà còn vì bản thân thực sự đói nữa.

Mặc dù không có tác động trực tiếp như một số loại trà giảm cân như chẳng hạn. Trà xanh giúp giảm cân bằng cách tăng cường chuyển hoá năng lượng. Nhưng saffron lại giúp giảm cân thông qua việc giảm cảm giác thèm ăn.

Cách phân biệt saffron thật giả:

Bạn thích tìm hiểu về trà?

Nếu bạn thích đọc bài viết về trà. Mình sẽ gửi email thông báo cho bạn mỗi khi có bài viết mới. Bạn chỉ cần điền địa chỉ email và nhấp vào nút Đăng Ký là được.