Không hề sai nếu cho rằng đọc sách văn mẫu sẽ góp phần phát triển khả năng viết văn của các teens. Nhất là đối với những teens mất kiến thức căn bản môn tập làm văn, hay chán ngán phải đọc những tác phẩm văn học dài.
Không chỉ thế, nếu biết chọn mua được một cuốn văn mẫu tốt. Sách văn mẫu không chỉ làm tăng khả năng học tốt môn Tập Làm Văn. Nó còn giúp các teens học Văn học một cách tốt hơn vì các sách văn mẫu luôn chọn lọc ý chính, giúp các teens nắm bắt ý chính và nắm chắc kiến thức cơ bản thông qua cách trình bày bài văn.
Nhất là đối với những tác phẩm văn học tương đối dài (truyện và kí sự). Tuy độ dài của nó có thể không là bao với các teens chăm chỉ, nhưng nó lại là một vấn đề nan giải nếu lười.
Về phần câu từ, trong sách văn mẫu thường khá trau truốt bởi nó được viết từ những giáo sư giảng dạy có kinh nghiệm. Vì thế, khi đọc nhiều sách, thì một phần nào đó những câu từ thường được sử dụng sẽ ăn sâu vào trong bộ nhớ của teens. Nó sẽ giúp teens diễn đạt một cách rành mạch hơn, logic và chính xác hơn.
Do đó, nếu biết cách nhìn nhận và có một cuốn văn mẫu tốt, teens có thể biết cách diễn giải ý tứ một cách “khá” hơn và logic hơn rất nhiều…
Ngoài ra, đọc sách văn mẫu trong một thời gian dài sẽ giúp các teens tập được cách diễn đạt và luôn nhớ nội dung cần diễn đạt trong một tổng thể bài văn. Ngay cả nếu trong trường hợp cần so sánh hai tác phẩm thì sử dụng sách văn mẫu lại càng trở nên hiệu quả. Hay ít nhất, bài văn của teens luôn đủ điểm do diễn đạt và nói lên được ý chính trong bài.
Đọc sách văn mẫu quen đi đôi với việc lười đọc tác phẩm. Nếu ta chỉ đọc sách mà không đọc để nắm ý trong tác phẩm thì rất dễ bị bỏ sót những chi tiết quan trọng trong. Vì thông thường, một bài văn mẫu luôn viết để hướng đến “yêu cầu đề bài đưa ra”. Nó không viết thêm vào những chi tiết không cần thiết hay không mấy liên can. Nếu teens lười đọc sách giáo khoa, và chỉ đọc một hay hai bài văn mẫu với những hướng đề tài phân tích khác nhau thì khả năng nắm bắt toàn bộ tác phẩm chỉ khoảng 70%.
Sách văn mẫu giúp phát triển khả năng viết của teens trong một quá trình lâu dài. Nhưng trong giai đoạn đầu, teens cần trải nghiệm khá khó khăn và vất vả. Bởi vì khi teens chưa biết cách diễn giải một ý văn nào đó mà lại vô tình “lụm” được ý đó trong sách văn mẫu thì dù chỉ đọc một lần, ý đó sẽ ăn sâu vào teens, teens khó có thể trình bày cách khác, theo lối diễn giải của mình.
Nếu may mắn và khéo léo chọn mua được một cuốn văn mẫu tốt thì không có gì đáng nói. Nhưng nếu không biết cách mua, mua nhầm một cuốn văn mẫu dỏm, bài văn, cách viết lách và thể hiện chỉ để “đủ bài, đủ gợi ý” thì nó sẽ càng làm teens bế tắc hơn trong cách viết. Nhất là những teens lười đọc sách, thấy cuốn sách mẫu, bài văn được tóm gọn đến “ngắn ngủn”, lại cho rằng đó là do ý chính được “tóm gọn tối đa”, thế là mua về. Và khi teens nhìn theo cách viết trong cuốn “sách dỏm” đó và tập viết theo thì việc diễn đạt thiếu ý tứ một cách cụt ngủn, không có đầu cũng chẳng có đuôi… là chuyện có thể hiểu được.
Teens rất dễ rơi vào trạng thái không biết viết thế nào cho khác trong sách, hay đơn giản hơn là không biết diễn đạt thế nào cho khác khi đọc sách văn mẫu. Thế là đành “chép gần đủ”. Như thế, không những không làm tăng khả năng tư duy và viết lách của teens, nó còn làm giảm đi khả năng diễn đạt.
Để linh hoạt hơn trong cách viết văn và sử dụng văn mẫu một cách hiệu quả. Trước tiên ta cần tham khảo ý kiến của thầy cô, bạn bè để chọn mua một cuốn sách tham khảo tốt. Đừng vội vàng mua một cuốn sách “dầy” và cho rằng nó đủ ý và diễn đạt chi tiết. Có nhiều cuốn sách rất “dầy”, nhưng nó chỉ “dầy” về số lượng mà không phải về chất lượng.
Không phải lúc nào các đề kiểm tra và bài tập về nhà cũng giống như trong sách tham khảo. Vì vậy khi đó, việc teens cần làm không phải đi tìm mua ngay cuốn sách mới, mà tìm cách kết hợp song song giữa việc nghiền ngẫm tác phẩm và nghiên cứu cách diễn đạt, giữa các cách viết của các bài văn trong văn mẫu. Như vậy, teens mới thực sự linh hoạt nếu gặp mỗi đề bài “không giống trong sách chút nào”.
Nên đọc nhiều cuốn sách tham khảo khác nhau để ngôn từ cũng như cách viết được mở rộng hơn. Không nên chỉ “ôm mãi” một cuốn sách, do có thể trong cùng một cuốn sách, có bài văn này được viết hay, viết chi tiết cụ thể, nhưng cũng có thể bài văn khác lại chỉ được thể hiện một cách mờ nhạt. Điều đó không có nghĩa là cuốn sách đó “kém chất lượng” mà chỉ có thể nói rằng cuốn sách chưa được “chọn lọc toàn bộ” mà thôi.
Teens nên đọc trước tác phẩm rồi đọc sách tham khảo. Sau đó, đóng sách tham khảo lại và tự tập diễn đạt theo cách của bản thân. Không nên vừa nhìn vào sách vừa viết. Như vậy, nó sẽ làm giảm thiểu khả năng nhớ bài. Nhất là những câu nói quan trọng thì thường “khá dài”, nên teens cần tự mình học thuộc rồi viết lại, chứ không phải là “chép lại”. Đồng thời, khi vừa mở sách văn mẫu vừa viết, teens sẽ luôn trình bày theo thứ tự của người viết, và rất dễ rơi vào tình trạng “không biết viết sao nên đành chép”.